“Even een vraag: wie van jullie is al eens eerder in dit theater geweest?” Yvonne van den Eerenbeemt telde de vingers en begon te lachen. “Nou gefeliciteerd – dat u nog leeft. Want als hier de vorige keer brand was uitgebroken… ze hadden geen idee gehad hoe ze u hadden moeten redden. U keek werkelijk de dood in de ogen.”
Het is 12 september, in de Stadsgehoorzaal in Vlaardingen. We zijn getuige van de voorstelling Sirene, Help ons uit de brand! (en wij u), en het citaat hierboven is tekenend voor de sfeer. Aan de ene kant was die uitermate vrolijk, want Van den Eerenbeemt is cabaretière. Maar aan de andere kant… er klonk ook een serieuze ondertoon. Want we wisten: dadelijk wordt dit theater ontruimd voor een bhv-oefening.
Aankondiging
We wisten dat al een tijdje, want de ontruiming was lang van tevoren aangekondigd. Op diverse sites en in allerlei media. Voor het eerst in de geschiedenis van de Stadsgehoorzaal Vlaardingen werkte een artiest samen met de bhv-organisatie. Voor het eerst zouden ook de bezoekers een bijdrage leveren. Nee, wanneer het alarm zou klinken, dat wist niemand, maar we zetten ons schrap.
Natuurlijk kregen we instructie. En ook die was voor een deel serieus: “Als dadelijk de slow whoop klinkt, verlaat u de zaal via de dichtstbijzijnde uitgang. De aanwezige bhv’ers leiden u vervolgens naar buiten.” Maar ook hier was er plaats voor een vrolijke noot: “En als u geen bhv’er ziet, volgt u de bordjes naar de nooduitgang, die met dat mannetje erop. Maar zorg wel dat u het goede bordje kiest, met het goede mannetje, want voordat u het weet zit u op het toilet.”
Slow whoop
De hele eerste helft van de show werd de spanning dus opgevoerd. Ja, het was een normale cabaretvoorstelling, waarin Van den Eerenbeemt liet zien hoe goed ze totaal verschillende typetjes neer kan zetten. Maar al die tijd hing de spanning in de lucht. En inderdaad, vlak voor de pauze veroorzaakte een van die typetjes de langverwachte binnenbrand. Daar klonk de slow whoop.
Spoiler alert!
Wellicht ook interessant
Het ging goed. Heel goed. Volgens sommigen zelfs: te goed. Nergens zag je de gebruikelijke twijfel: is dit echt, of toch een oefening? Iedereen stond bijna tegelijk op en verliet de zaal. En inderdaad: hier troffen we enkele bhv’ers die ons de kortste weg wezen naar de uitgang. Vanaf daar hoefden we alleen een straat over te steken en we stonden op het verzamelpunt. Zonder jas, dat wel, maar het was 17 °C en bovendien hoefden we niet lang te wachten. Na een minuut of tien kwam er een bhv’er naar buiten: “De oefening is geslaagd!” Er klonk applaus, en iedereen ging aan de koffie.
Zelfvertrouwen
Een geslaagde oefening, vindt ook Hoofd bhv Silas Bauman. “We hebben hier een grote bhv-organisatie, zowel van medewerkers als vrijwilligers. En iedere voorstelling zijn er zo’n 15 van ons aanwezig. Maar zo’n ontruiming… die hadden we nog nooit geoefend. Althans niet met echte bezoekers; alleen met vrijwilligers die voor bezoekers speelden. En zo’n reële situatie… ik merkte dat veel van ons daar toch tegenaan hikten. Je moet mensen naar buiten begeleiden, en niet iedereen wist waar je dan mee geconfronteerd zou worden. Nu hebben ze dat kunnen ervaren en dat is goed voor hun zelfvertrouwen.”
Maar was deze oefening wel realistisch? Ja en nee, zegt Bauman. “Natuurlijk, alle bezoekers wisten wat er zou gebeuren. Je ziet dus geen twijfel en ook geen paniek. Aan de andere kant, in de kleine zaal werd er op dat moment gerepeteerd voor een musicalvoorstelling. De acteurs daar wisten van niets, dus die reageerden veel realistischer: je zag dat ze heel afwachtend om zich heen stonden te kijken. Pas toen de barmedewerker zei dat het menens was, gingen ze naar buiten.”
Dat mag zo zijn, het grootste risico zit toch bij de bezoekers. Zelfs op een avond als deze, als de zaal niet helemaal vol zit, zijn dat er zo’n 300. Zou het niet veel mooier zijn als die door de brandmelding zouden worden verrast? Bauman is niet overtuigd. “Misschien wel voor de bhv-organisatie, maar niet voor die bezoekers zelf. Die hebben betaald voor een leuk avondje uit en dit kun je ze niet aandoen. Bovendien is zo’n realistische oefening voor veel mensen heel stressvol. Je krijgt plotseling te maken met andere risico’s: valpartijen of paniekaanvallen. Daar komt nog eens bij dat niet alle artiesten hun voorstelling op die manier willen laten onderbreken. Een echte brand oké, maar een oefening, die houd je maar een andere keer.”
Opvang van de bezoekers
Een ander kritiekpunt dan: de opvang van de bezoekers. Op het moment dat die het theater uitkwamen, moesten ze een drukke weg oversteken. En eenmaal op de verzamelplaats aangekomen, kregen ze geen nieuwe informatie. Dat kan de volgende keer inderdaad beter, zegt Bauman. “Na de oefening hebben we meteen van die lichtgevende verkeersregelaarsstokken aangeschaft om te zorgen dat het oversteken veiliger verloopt. En ook beschikken we nu over een aantal megafoons: daarmee kunnen we de bezoekers op de hoogte houden.”
Maar begrijp wel: die opvang van bezoekers heeft voor hem niet de allerhoogste prioriteit. “We hebben op 12 september geluk gehad: het was een prachtige avond. En natuurlijk hebben we ons van tevoren afgevraagd wat we zouden doen als het tijdens de ontruiming zou stortregenen. Ons antwoord: precies hetzelfde. Want tijdens zo’n oefening is de allereerste zorg om iedereen naar buiten te krijgen. Hoogstens zouden we een groot aantal poncho’s uitdelen aan de mensen die buiten staan. Wat we doen als het onweert? Ik denk dat dat geen groot risico met zich meebrengt. De bliksem zal allereerst inslaan in de Stadgehoorzaal zelf en die is daar afdoende tegen beschermd.”
Volgende keer
Wat Bauman betreft was het dus een geslaagde oefening. Maar tegelijk is hij doordrongen van de beperkingen. “Het zou mooi zijn als we het de volgende keer allemaal nog wat realistischer kunnen maken. Je ziet het aan dat musicalgezelschap: als mensen niet zijn voorbereid, moet je meer moeite doen om ze in beweging te krijgen. Ik zou willen dat onze mensen daar nog meer mee konden oefenen. Daarom zullen we zeker weer iets dergelijks organiseren, met een artiest en met bezoekers. En best mogelijk dat we dat de volgende keer niet zo duidelijk aankondigen.” PP//
Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd in Veiligheid 79, vierde kwartaal 2019
