In Nederland komen jaarlijks ongeveer 70 mensen om het leven door brand. Het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid (NIFV) onderzocht of deze slachtoffers gered hadden kunnen worden. Uit dit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat veiligheidsmaatregelen niet altijd goed werken.
Op basis van het onderzoek publiceerde het NIFV de publicatie ‘Zelfredzaamheid bij brand’. Daarin ontkracht het onderzoeksinstituut hardnekkige mythen over zelfredzaamheid en het gedrag van mensen bij brand.
Dit gedrag blijkt totaal anders te zijn dan we denken. Zo wordt het groene nooduitgangbordje bijvoorbeeld genegeerd, onder andere doordat deze niet te zien is als gevolg van de rookontwikkeling. In het algemeen geldt dat de zelfredzaamheid minder groot is dan wordt aangenomen.
We zetten de meest in het oog springende mythen op een rij.
Mythe 1: Mensen vluchten zodra ze een brandalarm horen
In de praktijk blijkt dat mensen vaak helemaal niet vluchten zodra ze een brandalarm horen, terwijl dat wel het uitgangspunt is van alle bouwregelgeving. De reactie na een brandalarm kan enkele minuten tot uren op zich laten wachten.
Mythe 2: Mensen maken bij het vluchten gebruik van de groene vluchtaanduidingen
Uit evaluaties blijkt dat 92 procent van de overlevenden zich niet bewust is van de aanwezigheid van groene bordjes of deze simpelweg negeert. Mensen vluchten doorgaans via de route die ze kennen. Over het algemeen is dit de uitgang die ze altijd nemen en dus niet de dichtstbijzijnde nooduitgang.
Mythe 3: Liften en roltrappen zijn niet geschikt voor het vluchten bij brand
Uit een onderzoek naar de aanslag op Twin Towers in New York op 9/11 blijkt dat 27 procent van de overlevenden de lift nam. Geschat wordt dat circa 3.000 mensen uit WTC 2 de ramp zouden hebben overleefd als ze via de liften waren gevlucht gedurende de eerste 16 minuten van de ramp.
Mythe 4: Bedrijfshulpverleners zijn overbodig, de technische brandveiligheidsmaatregelen zijn veel belangrijker
Ook al is een gebouw brandveilig uitgevoerd, dan nog bepaalt het gedrag van de aanwezige mensen uiteindelijk voor een belangrijk deel de zelfredzaamheid bij brand. Zo kan een goed functionerende BHV-organisatie de reactietijd ongeveer 10 keer verkorten ten opzichte van de situatie zonder begeleiding door getraind personeel.
Mythe 5: Mensen met een lichamelijke beperking zijn het minst zelfredzaam bij brand
Uit onderzoek blijkt dat mensen met een lichamelijke beperking bij brand niet per se minder zelfredzaam zijn dan mensen zonder functionele beperking. Neem bijvoorbeeld blinde mensen. Die kunnen zich bij slecht zicht door rookontwikkeling of lichtuitval beter oriënteren dan niet-visueel gehandicapten.
Veel mensen blijken in de praktijk helemaal niet zo mobiel te zijn als gevolg van bijvoorbeeld zwangerschap, overgewicht en astma, of als gevolg van hitte en rook, met als gevolg slecht zicht, bewusteloosheid et cetera.
Mythe 6: Mensen raken in geval van brand in paniek
Het tegendeel is waar. In veel gevallen doen mensen helemaal niets bij het ontdekken van brand. Ze blijven staan kijken, gaan door met de activiteiten die ze al deden of ze komen juist naar de brand toe om het van zo dichtbij mogelijk te zien. In de praktijk zijn mensen zich minder bewust van de gevaren van brand dan we veronderstellen.
Bron: NIFV
