Een bedrijfshulpverleningsploeg zonder ploegleider is als een schip zonder kapitein. Rust, overzicht en structuur zijn de kernwoorden in de rol van de ploegleider bij een inzet. Maar ook mensenkennis en sociale verbindingskracht zijn wezenlijke elementen in het leiden van een bhv-ploeg. Bij Paul Rupperink, een van de ploegleiders in de bhv-organisatie van de Tweede Kamer zit het wel goed met die kenmerken, getuige de ploegleidersprijs die hij in april 2023 in de wacht sleepte tijdens de VZBI-wedstrijddag.
Paul Rupperink is nog steeds trots op de ‘bokaal’ voor beste ploegleider, die het kantoor van de bhv-leiding in het Tweede Kamergebouw siert. Al benadrukt hij direct: “We hebben hem samen gewonnen, want een goede ploegleider kan niet zonder goede ploeg.”
De speciale ploegleidersprijs is door NIBHV in het leven geroepen om extra aandacht te vestigen op de veeleisende rol van deze verbindende schakel in bhv-ploegen en Rupperink mocht de prijs dit keer in ontvangst nemen. Maar hoe word je ploegleider en wát moet je allemaal in je mars hebben om een inzet goed te kunnen leiden?
Wie zou het willen?
Rupperink is een van de twaalf ploegleiders bij de Tweede Kamer. In 2001 ging hij daar aan de slag. Eerst als medewerker van een van de fracties, later stapte hij over naar de facilitaire dienst, waar hij momenteel relatiebeheerder is voor alle contacten tussen in- en externe facilitaire bedrijven die de Kamerorganisatie ondersteunen. In 2002 meldde hij zich ook aan als bedrijfshulpverlener.
“Ik had al bhv-ervaring bij een eerdere werkgever, dus ik kon snel instromen. Ik kwam in een boeiende bhv-organisatie terecht, met bedrijfshulpverleners van allerlei verschillende bloedgroepen; fractiemedewerkers en ambtenaren. Een gemengd team, dat goed de ‘bevolking’ van het Tweede Kamergebouw weerspiegel”, vertelt Rupperink. Hij vervolgt: “In 2006 vertrok een van de ploegleiders, dus was er een opvolger nodig. Binnen het team worden dan verkennende gesprekken gevoerd: ‘Wie zou het kunnen?’ En ‘Wie zou het willen?’ Ik raakte in gesprek met Hoofd bhv Peter Hofman en die sprak zijn vertrouwen in mij uit. Uiteindelijk besloot ik de stap te zetten en ging ik de cursus ploegleider bhv volgen.”
Schaven aan persoonlijke eigenschappen
De stap naar een coördinatierol in de bhv-organisatie vroeg van Rupperink wel enig schaven aan persoonlijke eigenschappen. Als ‘mensenmens’ met een sterk sociaal gevoel was de sociale kant van de rol van ploegleider geborgd, maar hij ontdekte wel een leerpunt bij zichzelf. “Heel belangrijk voor een ploegleider is om bij een inzet niet direct zelf in de handelingsreflex te schieten, maar even afstand te nemen, de situatie goed te overzien en vervolgens taken weg te zetten bij de ploegleden. Ik was daar in het begin niet zo goed in. Ik ben een echte doener en moest dus leren niet direct zelf op de klus te duiken, maar het overzicht te houden en taken te coördineren. Dat was een rol waarin ik moest groeien. Uiteindelijk vond ik er mijn draai in, dankzij de steun van mijn collega-ploegleden en ploegleiders en na eerst een tijd met ervaren ploegleiders te hebben meegelopen bij oefeningen en inzetten.”
Vertrouwen en saamhorigheid
Naast kennis en vaardigheden van de bhv’ers komt het bij een inzet volgens Rupperink aan op het groepsproces: bouwen en vertrouwen op elkaar en investeren in teamgeest. Een ploegleider moet het overzicht houden, ervoor zorgdragen dat de hulpverlening soepel verloopt, oog houden voor de veiligheid en eventuele gevaren en de rust rond de inzet bewaren. En uiteraard is de ploegleider het schakelpunt naar externe hulpverleners van brandweer, politie of ambulance, in situaties waarin wordt opgeschaald en die externe hulp nodig is. Rupperink: “Kijken, denken, doen, is het devies voor elke bhv’er. Daarbij moet je ook altijd alert zijn op de eigen veiligheid en die van je collega’s. Die rust en structuur moet je als ploegleider ook uitstralen naar je ploegleden. Het is een kwestie van wederzijds vertrouwen opbouwen en elkaar aanvoelen. Je bent een team, dus de saamhorigheid binnen de ploeg is heel belangrijk.”
Aandachtspunt
Als bhv’ers samen voor een klus komen te staan, zoals een ongeval of reanimatie, is het belangrijk dat zij elkaar kennen en weten wat ze aan elkaar hebben, betoogt Rupperink. “Als ploegleider moet je oog hebben voor de mens achter de hulpverlener. Je moet de karakters leren kennen en weten wat mensen in hun mars hebben en wat ieders sterke kanten zijn. Dat is vooral van belang bij ‘spannende’ inzetten. Zo leer je welke mensen je het best kunt inzetten voor bijvoorbeeld reanimatie; een behoorlijk belastende taak die veel impact kan hebben op bhv’ers. En na de inzet uiteraard goed met elkaar nabespreken en evalueren en een uitlaatklep bieden voor wie dat nodig heeft. Die niet te onderschatten psychosociale aspecten van de taken van bedrijfshulpverleners zijn een belangrijk aandachtspunt voor de ploegleider.”
Sociale aspect belangrijk
Naast de reguliere oefeningen en herhalingscursussen bhv zijn er voor de ploegleiders jaarlijks twee extra trainingsdagen voor de vernieuwing van het ploegleiderscertificaat. Dagen waarop volgens Rupperink naast de specifieke ploegleidersvaardigheden ook het genoemde sociale aspect heel belangrijk is. “Een van die ploegleidersdagen is een teambuildingsdag. Dan gaan we met elkaar het veld in om gezamenlijk opdrachten uit te voeren, bijvoorbeeld met elkaar een complex probleem oplossen in een andere omgeving dan de Tweede Kamer. De tweede dag heeft een meer educatief karakter, in de vorm van een bezoek aan een ander bedrijf of instelling, om te ervaren hoe ze daar de zaken aanpakken en organiseren. Daar leer je veel van.”
Er staan als team
Alle basiskennis, vaardigheden en bijscholingsmomenten van ploegleider en ploegleden kwamen in april 2023 samen in de succesvolle deelname van de bhv-ploeg van de Tweede Kamer aan de VZBI-wedstrijddag. Een dag waar alles draait om het bewijzen wat je als bhv-ploeg in huis hebt aan kennis en vaardigheden, of de ploeg een eenheid is en gestructureerd en planmatig kan werken.
Rupperink: “Bij een inzet draait alles om het volgen van het plan. Als je als ploeg bij een incident arriveert, zoals een onwelwording, valpartij of beginnende brand, neem je met elkaar de situatie op. Je overziet als ploegleider de situatie, maar krijgt ook belangrijke informatie van je collega-ploegleden. Op basis van die info maak je snel een inzetplan en je verdeelt de taken. Belangrijk is dan dat mensen zich aan het plan houden. Niet op eigen houtje afwijken van het plan en andere dingen gaan doen. Soms moet je dan streng zijn en bijsturen. En als wijzigingen toch gewenst zijn voor het effect van de inzet, moet je altijd met elkaar communiceren. Dat is de crux van effectieve samenwerking binnen een bhv-ploeg: er staan als team en weten van elkaar wat je doet.”
Tijdens de wedstrijddag liet de bhv-ploeg van de Tweede Kamer zien dat de bhv’ers en hun ploegleider die kernwaarden van gestructureerd samenwerken ‘in de knip hebben’. Rupperink: “Het is het resultaat van continu investeren in groepsbinding, onderling vertrouwen en samen oefenen en trainen. We zijn er als ploeg dan ook trots op dat we zo ver zijn gekomen en dat we op één dag drie prijzen hebben binnengehaald. Zelf ben ik heel blij met mijn ploegleidersprijs, maar die had ik zonder de kracht en steun van mijn ploeg niet gewonnen. Je kunt als ploegleider alleen succesvol zijn als ook de ploeg succesvol is. Bij oefeningen of wedstrijden, maar ook in de praktijk.”
Uitdagende omgeving
En die praktijk is in de Tweede Kamer nooit saai, weet Rupperink na inmiddels bijna 22 jaar bhv-ervaring in het meest bijzondere ‘bedrijf’ van Nederland, waarvan 17 jaar als ploegleider. “Ik ben me ervan bewust dat je bezig bent met de veiligheid en gezondheid van mensen in het kloppend hart van de democratie. Kamerleden, ambtenaren, maar ook bezoekers. De Tweede Kamer maakt de wetten en regels in dit land, dus ligt de hele organisatie onder een vergrootglas. We hebben een voorbeeldfunctie, ook als interne noodorganisatie bij incidenten. Dat realiseren we ons ook in onze rol als bedrijfshulpverleners, in het reguliere ‘kamerbedrijf’, maar ook als we dienst doen tijdens bijzondere momenten en op bijzondere plaatsen.”
Prinsjesdag en het NOS-lijsttrekkersdebat zijn dergelijke bijzondere momenten. “Altijd geweldig om dan dienst te doen. Er is dan veel voorbereiding en afstemming met interne en externe veiligheidspartners nodig. Als ploegleider speel je daar een centrale rol in en ben je het aanspreek- en schakelpunt voor andere diensten, zoals het Koninklijk Huis, brandweer en ambulancedienst. Het zijn intensieve en lange dagen, maar heel leuk om te doen. Dan realiseer je je hoe bijzonder het is om voor deze organisatie te mogen werken en met je ploeg een bijdrage te leveren aan de veiligheid binnen het politieke knooppunt van Nederland”, sluit Rupperink af. RJ//
