Het oefen- en trainingscentrum van G4S in Zoetermeer was op 13 april even het meest onveilige ‘bedrijf’ van Nederland, met gelijktijdig meer dan 30 incidenten, verspreid over tal van bedrijfsruimten en het buitenterrein. De geconcentreerde rampspoed was het decor voor de tweeëntwintigste editie van de VZBI wedstrijddag voor bhv-ploegen, dus aan bhv’ers en eerstehulpverleners was gelukkig geen gebrek!
Vierendertig ploegen schreven zich in voor de VZBI wedstrijddag; 30 bhv-ploegen en vier ehbo-ploegen. De voorafgaande weken werden door de deelnemers heel wat uurtjes besteed aan oefenen om weer in de wedstrijdroutine te komen, want drie jaar verstek als gevolg van de coronapandemie had zijn weerslag op de oefen- en wedstrijdervaring. Die tijd is geweest en, naast de gezonde spanning in de strijd om de eerste plaats, ging het deze dag ook vooral om sociale verbinding. Langjarige relaties werden vernieuwd en er waren voldoende momenten om onder het genot van koffie, cake en broodjes met elkaar bij te praten over het vak. De dag werd afgesloten met een Indische rijsttafel en de prijsuitreiking.
Lange geschiedenis
“De VZBI wedstrijddag heeft een lange geschiedenis”, vertelt voorzitter Nico van Etten van de wedstrijddagcommissie. “De Vereniging Zelfbescherming Bedrijven en Instellingen ontstond in 1957 als koepel voor bedrijfszelfbeschermingsorganisaties in de periode van de Koude Oorlog. Na de invoering van de Arbowet en de bijbehorende bhv-plicht voor bedrijven en instellingen, werd de VZBI een belangenvereniging voor Hoofden bedrijfshulpverlening. In de jaren 90 vond de vereniging dat er, net als bij de brandweer, ook voor de bhv-wereld een wedstrijdorganisatie moest komen. Met een wedstrijddag waar ploegen het op een sportieve wijze tegen elkaar opnemen met praktijkscenario’s die volgens ‘de regels’ moeten worden afgehandeld. Die wedstrijddag kwam er en de eerste wedstrijd werd gespeeld in 1998.”
Sociale ontmoetingsdag
De wedstrijddag is volgens Van Etten een belangrijk jaarlijks treffen. “Het is voor de teams niet alleen een moment om zichzelf langs de maatlat te leggen en te zien waar ze staan met hun vaardigheden en kennisniveau, maar ook een sociale ontmoetingsdag waar relaties worden bestendigd en kennis en ervaringen worden gedeeld. Mensen leren hier veel van de geboden praktijkscenario’s, maar ook van elkaar.”
Grote variatie
Dat leereffect wordt al snel zichtbaar als om half tien het startsignaal klinkt en de 34 ploegen hun eerste ‘klus’ volgens het wedstrijdschema opzoeken. Alle ploegen krijgen vijftien ‘typische’ bhv-incidenten voor de kiezen, die zij met hun kennis, kunde en beschikbare hulpmiddelen binnen tien minuten moeten oplossen. Om het schema op tijd te kunnen afwerken, zijn de ploegen verdeeld over twee ‘banen’ met elk vijftien scenario’s. Dat biedt kansen, want er zijn dus twee eerste, tweede en derde prijzen te winnen.
Hulde aan de wedstrijdcommissie en de scenarioschrijvers, voor de overdadige hoeveelheid rampspoed die op de drie verdiepingen van het G4S oefengebouw en het buitenterrein op het Zoetermeerse bedrijvenpark Lansinghage is geëtaleerd. De plek bij uitstek voor zo’n massale exercitie, die uitdagend en verrassend moet zijn voor de deelnemers. Want bijna alle denkbare typen bedrijfsruimten zijn hier nagebouwd voor safety- en security-oefendoeleinden. Van supermarkt tot ziekenhuis, van kinderdagverblijf tot technische ruimten, kantoorkamers en opslagmagazijnen, compleet met stellingen en heftrucks.
Gaande van scenario naar scenario komen de ploegen de meest uiteenlopende noodsituaties tegen. Onwelwording op een toilet, reanimatie, personen bekneld onder magazijnkarren, brandwonden door een chemische steekvlam en een gasbrand in een ketelruimte. En opvallend: bij dit bovenmatig door het noodlot getroffen bedrijf is het drank- en drugsgebruik ook een issue, wat voor de bhv’ers de communicatie met de (Lotus)-slachtoffers soms verre van eenvoudig maakt.
Fanatisme
Als het programma op gang is en de veelkleurige bhv-gemeenschap zich via het labyrint van trappen, gangen en hallen door het oefencentrum beweegt, wordt al snel het onderscheid zichtbaar tussen ploegen die voor de eerste keer meedoen en de ervaren rotten die al tien jaar of langer het spel kennen. De ene ploeg begint wat onwennig en voorzichtig aan het scenario, terwijl bij andere ploegen het fanatisme eraf spat. De gedrevenheid blijkt soms alleen al uit het aantal mensen dat sommige ploegen in de strijd werpen. Het Nederlands Forensisch Instituut neemt met maar liefst drie teams deel: twee bhv-ploegen en een ehbo-ploeg. Het NFI onderscheidt zich ook in zijn uitrusting, met een stevig brandweerpak voor de bhv’ers. De ademluchtsets, waarmee zij in hun bhv-praktijk ook kunnen werken vanwege het specifieke risicoprofiel van het instituut, mochten tijdens de wedstrijddag thuisblijven.
Verbeterpunten
Als de ploegen los gaan op de scenario’s, zien de ervaren juryleden al snel wat voor vlees ze in de kuip hebben. Jurylid Nico van der Stap ziet veel passie en gedrevenheid bij de ploegen. Hij ziet dingen goed gaan, maar signaleert ook verbeterpunten in de evaluatie na elke ploeginzet. Hij jureert bij het scenario binnenbrand met gewonde in een laboratorium. Veel ploegen stappen met de handblusser de incidentruimte in en lopen op de brandhaard af. Wel na de deurprocedure goed te hebben uitgevoerd. Geen grote hitte, dus er kan nog een snelle inzet worden gedaan voor blussing en redding. Maar waarom naar de brandhaard toe lopen, terwijl de reikwijdte van een schuimblusser vijf tot zes meter is? Blussen kan veilig vanuit de deuropening. Maak gebruik van die eigenschap van het blusmiddel, voor de eigen veiligheid.
Van der Stap: “Ik zie verschillen in kennis en ervaring tussen de ploegen en dat laat ik meewegen in mijn beoordeling van de ploegen. Aandacht voor de eigen veiligheid is altijd een belangrijk beoordelingspunt. Daar ben ik zelf ook in gedrild, na 25 jaar bhv-trainingen en 17 jaar brandweerervaring. Heel mooi om die opgedane kennis en ervaring over te dragen op anderen en toe te passen in de jurering bij deze belangrijke wedstrijddag.”
Leerzaam
De les met de brandblusser is er een van vele: let op eigen veiligheid, goed doordrukken bij reanimatie, neem tijd om eerst goed de situatie te verkennen in plaats van direct ‘in het incident te duiken’. Vlammen trekken direct de aandacht, maar merk je ook het slachtoffer in de hoek van de kamer op?
Het enthousiasme onder de deelnemers is groot, door de combinatie van collegiale gezelligheid en een serieus leereffect. Bhv’er Patricia Meinders van ‘Den Haag Werkt’ vindt de feedback van de juryleden, maar ook van de zorgvuldig geprepareerde Lotus-slachtoffers heel belangrijk. “Dan krijg je helder wat goed ging maar leer je ook wat je een volgende keer nog beter kan doen. Er zijn altijd verbeterpunten, maar dat is dan ook het doel van deze dag.”
Champions League
Peter Hofman, Hoofd bhv van de Tweede Kamer, noemt de VZBI-wedstrijddag de ‘Champions League’ van de bhv-wereld. “Op één dag leer je meer dan in jaren praktijk, omdat je in heel korte tijd een reeks scenario’s op je bordje krijgt met allerlei verschillende zwaartepunten en leermomenten. Ook qua realistische enscenering springt de wedstrijddag eruit. Dit is echt belangrijk voor ons kennis- en vaardigheidsniveau. De werkgever moet wel ruimte geven voor deelname, want ze zijn hun mensen een dag kwijt. Maar de kwaliteit van hun bhv-organisatie krijgt beslist een boost.”
Collega Christina van de Langenberg vult aan: “Onze ploeg kijkt ieder jaar uit naar de wedstrijddag. We bereiden ons er ook goed op voor. Al zes weken vooraf komen we met de ploeg bijeen en beginnen we met vóóroefenen, allemaal in onze vrije uren. Je ligt op de wedstrijddag onder het vergrootglas, dus willen we goed en representatief voor de dag komen. Net als iedere ploeg gaan we om de trofee binnen te halen, maar het leereffect van deelname op lange termijn vinden we ook erg belangrijk.”
Ploegleidersprijs: alles staat of valt met communicatie
Een speciaal element tijdens de wedstrijddag was het ‘ploegleidersscenario’, dat tijdens de vorige editie in 2019 door NIBHV in het leven is geroepen en zijn eigen prijstrofee heeft. Een belangrijk nieuw element, vindt NIBHV-directeur Koos Pulleman. “De ploegleider is bij een bhv-inzet een cruciale schakel in de hulpverlening. Hij of zij moet de ploeg aansturen, de acties coördineren en adequaat informatie overdragen aan externe hulpverleners als die arriveren. De effectiviteit van zijn rol staat of valt met discipline en heldere communicatie. Hoe breng je een opdracht goed over op je team en hoe weet je mensen te motiveren? Vanuit dat belang wilden we een apart wedstrijdelement om ploegleiders gericht uit te dagen.”
Tijdens deze wedstrijddag bestond de oefening uit het overbrengen van een opdracht om op een bedrijfsplattegrond een bepaalde route te volgen en een voorwerp uit een ruimte te halen en via een vastgestelde route naar een andere ruimte te brengen. De ploegleider zat daarbij alleen in een kamer en zijn ploeg in een andere kamer. De ploegleider had een gedetailleerde plattegrond met route, de ploeg alleen een papier met de buitencontouren van het bedrijf. Via de opdrachten per portofoon moesten de ploegleden de indeling zo exact mogelijk natekenen en de route uitstippelen op het papier. Dat ging de ene ploeg beter af dan de andere. Ploegleider Paul Rupperink van de Tweede Kamer bracht deze opdracht er het best van af.
Pulleman: “Ik heb bij een aantal ploegen meegekeken en ik heb genoten van de creatieve oplossingen van sommige ploegen. Hier kun je echt scoren met discipline en goede communicatievaardigheden. Dat zijn wezenlijk andere competenties dan praktijkopdrachten eerstehulpverlening, reanimatie of kleine blusmiddelen. Geweldig om al die ploegen zo gedreven bezig te zien op het grootste wedstrijdevenement in het bhv-domein.”
Prijswinnaars
En dat kwam op 13 april helemaal goed, want de ploeg van de Tweede Kamer behaalde niet alleen de eerste prijs op ‘baan rood’, maar won tevens de ploegleidersprijs die door het NIBHV in het leven is geroepen en, vanwege de hoogste score op alle onderdelen, tevens de wisseltrofee bhv. Een stimulans om volgend jaar weer mee te doen. Maar de lat ligt hoog, dus moet de ploeg zich volgend jaar wel opnieuw bewijzen. Tweede op baan groen werd de ploeg Heerema 2 en de derde plaats was voor NFI 2. Op ‘baan groen’ waren de eerste drie plaatsen voor respectievelijk Reddingsbrigade Nederland, NFI 1 en Heerema 1.
Er was ook een baan ‘Geel’ voor ehbo-ploegen. Daar ging de eerste plaats naar het NFI en de tweede plaats naar het ministerie van Financiën dat ook met twee ploegen deelnam. RJ//
De volgende wedstrijddag is: 11 april 2024
