Steeds meer mensen in Nederland komen in actie om beter voorbereid te zijn op risico’s en dreigingen. Meer dan de helft van hen doet dat uit een gevoel van bezorgdheid of waakzaamheid. De meest gegeven redenen om géén actie te ondernemen, is dat men het niet nodig vindt of dat men het gevoel heeft zelf geen actie te kunnen ondernemen. De helft van de Nederlanders maakt zich zorgen om geopolitieke en militaire dreigingen.
Dat en meer blijkt uit een extra meting van de Risico- en Crisisbarometer (RCB), het publieksonderzoek van de NCTV naar wat het algemeen publiek vindt van risico’s en bedreigingen voor de nationale veiligheid.
Extra onderzoek
De (extra) meting 2024 van de Risico- en Crisisbarometer (RCB) is uitgevoerd tussen 16 december en 23 december 2024. Om inzicht te krijgen in wat Nederlanders als bedreigend ervaren, beantwoordden deelnemers vragen over 17 mogelijke gebeurtenissen die een bedreiging kunnen zijn voor de (nationale) veiligheid. Hierbij geven respondenten ook aan of zij in actie komen om zelf beter voorbereid te zijn op risico’s en dreigingen.
Veel media-aandacht
In de periode tussen de najaarsmeting (september) en dit extra onderzoek is er op verschillende manieren aandacht gevraagd voor de voorbereiding op risico’s. Zo was er de tv-uitzending BlackOut (EO) met een fictief scenario over langdurige stroomuitval in een groot deel van Nederland, en presenteerde het kabinet zijn aanpak om de maatschappelijke weerbaarheid tegen militaire en hybride dreiging te verhogen. Ook riep secretaris-generaal Mark Rutte van de NAVO op tot mentale voorbereiding op oorlog en kondigden de Nederlandse banken aan dat inwoners cash geld in huis moeten hebben.
Alhoewel in dit onderzoek niet een verband kan worden gelegd met deze publiciteit, geven inwoners wel aan dat informatie van nieuwsmedia (zoals het journaal, nieuwsapps, kranten) de belangrijkste reden was om in actie te komen.
Individuele weerbaarheid
Ruim een kwart van de inwoners (26%) zegt actie te hebben ondernomen om beter voorbereid te zijn op risico’s en dreigingen. In het voorjaar van 2024 (maart-april) was dat slechts 15%, in het najaar 18%. Ruim zes op de tien (61%) geven aan dat informatie van nieuwsmedia voor hen de reden was om actie te ondernemen. Ongeveer een derde (32%) geeft aan dat zij actie hebben ondernomen om beter voorbereid te zijn door gesprekken met mensen in hun sociale omgeving of door communicatie vanuit de overheid (31%). Ongeveer zeven op de tien (69%) inwoners geven aan geen actie te hebben ondernomen om beter voorbereid te zijn op risico’s en dreigingen.
Nederlanders die actie hebben ondernomen, doen dit vooral vanuit een gevoel van bezorgdheid (63%) en waakzaamheid (53%). Eén op de vier (24%) geeft aan dat ze zich voorbereiden vanuit een gevoel van onafhankelijkheid.
Inwoners die geen actie hebben ondernomen noemen hiervoor verschillende redenen. Zo geeft ruim één op de drie (36%) aan dat zij het niet nodig vinden om actie te ondernemen (ten opzichte van 30% in het najaar van 2024). Daarnaast geeft ruim één op de vier (27%) aan dat ze het idee hebben dat ze zelf geen actie kunnen ondernemen. Dit percentage is significant gedaald ten opzichte van het najaar van 2024 (39%).
Meer zorgen om geopolitieke en militaire dreiging
Maar liefst twee op de drie (65%) inwoners van Nederland zien geopolitieke en militaire dreigingen als (zeer) waarschijnlijk. Ook stijgen de zorgen over geopolitieke en militaire dreigingen, ruim de helft (51%) noemt het als een van de gebeurtenissen waar ze zich de meeste zorgen om maken, ten opzichte van vier op de tien (41%) in september 2024. Deze stijging is ingezet in de meting in het voorjaar van 2022. Een mogelijke verklaring hiervoor is de inval van Rusland in Oekraïne en de daarop volgende oorlog.
Het onderzoek wordt twee keer per jaar uitgevoerd door onderzoeksbureau Ipsos I&O in opdracht van de NCTV. Het onderzoek bestaat uit een online kwantitatieve vragenlijst. In de decembermeting hebben 969 Nederlanders van 18 jaar en ouder meegedaan aan het onderzoek. De uitkomsten worden gebruikt voor planvorming en de voorbereiding op risico- en crisiscommunicatie. In het voorjaar van 2025 wordt het onderzoek opnieuw gedaan.
Zoals beschreven in het regeerprogramma werken alle ministeries samen om de maatschappelijke weerbaarheid en militaire paraatheid te versterken. De NCTV richt zich hierbij met name op de weerbaarheid van de overheid, economie en samenleving.
Meer informatie over onder andere de voorbereiding op risico’s en dreigingen is te vinden op https://www.denkvooruit.nl/.
Bron: NCTV
