“Veiligheid is voor de Johan Cruijff ArenA een belangrijk en breed thema. We hebben te maken met twee soorten situaties: tijdstippen waarop grootschalige evenementen plaatsvinden en dagen waarop er geen grote aantallen bezoekers over de vloer komen”, vertelt Willem Hegen, Manager Crowd Services bij de Johan Cruijff ArenA. Het stadion in Amsterdam Zuidoost is regelmatig het toneel voor voetbalwedstrijden, concerten en andere events waar tussen de 12.000 en 67.000 bezoekers op afkomen. Op andere momenten verwelkomt het gebouw vooral voetbalfans die een rondleiding door het stadion volgen, en professionals die er zijn voor vergaderingen en meetings, feesten en partijen. Daarnaast hebben onder andere medewerkers van de Johan Cruijff ArenA hun werkplek in het stadion, dat ook een aantal andere kantoren huisvest.
Innovatieve focus
“De Johan Cruijff ArenA is een groot gebouw dat op heel verschillende manieren wordt gebruikt”, vat Hegen de uitdaging samen. “Onze manieren van werken en core business zijn uiterst gevarieerd: de ene dag zijn er 55.000 mensen in huis en de andere dag komen er een paar honderd. Die extreme verschillen zijn er altijd geweest, al sinds de opening in 1996. Dat betekent dat een sterke inzet op innovatie in ons DNA zit: we leren voortdurend van situaties en houden de ontwikkelingen op ons werkterrein in de gaten. Op alle strategische pijlers van onze organisatie – waartoe naast veiligheid en innovatie bijvoorbeeld ook duurzaamheid en gastvrijheid behoren – doen er we alles aan om het goed geregeld te hebben.”
De innovatieve focus van de Johan Cruijff ArenA kenmerkt zich door een pragmatische aanpak vanuit een platte organisatie die snel kan opschalen en daarom nauwe contacten heeft met partners zoals de politie, brandweer, ambulancezorg, Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio
(GHOR) Amsterdam Amstelland en de gemeente, vertelt Hegen, die sinds 2016 leidinggeeft aan het team dat zich bezighoudt met safety, security en service. “Naast de operationele werkzaamheden waarmee we als stadion evenementen organiseren en faciliteren, zijn we ook initiatiefnemer van de Amsterdam Innovation Arena (AIA). De AIA is een field lab voor de ontwikkeling van vernieuwende, grensverleggende en mogelijk disruptieve toepassingen en diensten. Samen met partners zoals Microsoft, BAM, de Nationale Politie en de gemeente Amsterdam kijken we bijvoorbeeld naar nieuwe oplossingen voor zaken waar we in de operationele uitvoering tegenaan lopen.”
“De eisen die de UEFA stelt aan de veiligheid zijn hoger dan bij de voetbalwedstrijden die hier normaal worden gespeeld”
Willem Hegen
De eigen boontjes doppen
In de ruim twintig jaar dat de Johan Cruijff ArenA bestaat, heeft de organisatie veel ervaring opgedaan met de organisatie van grootschalige evenementen. Het gebouw is mee gegroeid met de behoeften van de stadionorganisatie, evenementenorganisatoren, en de bezoekers. Samenwerking met partners is hierbij essentieel, vertelt Hegen. “Voor elk groot event hebben we intensief overleg en maken we een risico-analyse op maat. Bijvoorbeeld: als er bij een evenement vuurwerk of een ander showelement wordt gebruikt dan ontstaat er mogelijk een extra brandrisico. Dan sparren we daarover met de diensten. Tijdens een grootschalig evenement zijn we eigenlijk een soort stad, en moeten we dus van alles organiseren – van de gastvrije ontvangst tot de veiligheid en hulpverlening. We zorgen dat ons gebouw en onze mensen optimaal zijn voorbereid om met risico’s om te gaan. Als stadion vinden we het heel belangrijk om zelfredzaam te zijn: in samenwerking met de evenementenorganisatoren willen we onze eigen boontjes kunnen doppen en geen onnodig beroep doen op hulpdiensten.”
Bhv-organisatie opschalen bij grote events
Binnen de bhv-organisatie van de Johan Cruijff ArenA zijn zeven medewerkers opgeleid tot Hoofd bhv. Daarnaast beschikken diverse partijen waarmee het stadion samenwerkt, zoals cateraars en organisatoren van events, over eigen bhv’ers.
“Samen met alle bewoners in ons gebouw hebben we een bhv-beleid opgesteld, dat een onderscheid maakt tussen de situatie waarin er een grootschalig evenement plaatsvindt en de situatie waarin dat niet het geval is. Voor de dagelijkse situatie hebben we protocollen en afspraken vastgelegd. Ook ligt er een praktisch plan over hoe we het pand gebruiken en hoe we omgaan met zaken zoals communicatie en gebouwtechnische middelen, brandveiligheid, trainen, opleiden en oefenen. Tevens komen hierin risico-analyses aan bod.”
Bij grootschalige events wordt er opgeschaald: het stadion trekt dan samen op met bijvoorbeeld de veiligheidsorganisatie van de evenementenorganisator. Samen met Ajax heeft de Johan Cruijff ArenA een eigen veiligheidsorganisatie, waarin veel stewards actief zijn. “Tijdens een evenement neemt een team van professionals zitting in de commandokamer van het stadion. Samen met partners van de hulpdiensten wordt vanuit de commandokamer toegezien op een gastvrij en veilig verloop van het evenement. Voorafgaand aan een event bespreken we onze risico-analyses en de details van het evenement door en stemmen we de concrete samenwerking met nood- en hulpdiensten af. Er is daarbij altijd sprake van maatwerk.”
Welke adviezen zou Hegen andere organisaties geven als het gaat om een effectieve bhv-organisatie? “De basis is dat bedrijfshulpverlening goed belegd is binnen de organisatie: je moet zorgen dat veiligheid de aandacht krijgt die het verdient. Innovatie en optimalisatie zijn daarbij belangrijk. Door vast te leggen wat er gebeurt in de organisatie, en daarop consequent te monitoren, kan je het beleid regelmatig updaten – of in ieder geval zorgen dat je de basisplannen voorziet van vernieuwende elementen. Vernieuwing is essentieel om goed te kunnen blijven functioneren.”
Het EK voetbal als stip op de horizon
De Johan Cruijff ArenA is in juni gastheer van vier wedstrijden van UEFA EURO 2020: drie groepswedstrijden die Oranje speelt en een achtste finale. “Het toernooi is voor ons echt heel groot, belangrijk en mooi. Het is sowieso uniek dat Nederland zo’n groot eindtoernooi mag hosten, nadat eerder EURO 2000 in Nederland heeft plaatsgevonden. Voor ons is het EK een stip op de horizon waar we al minstens vier jaar lang naar toewerken door zaken waar mogelijk te optimaliseren.”
De eisen die de UEFA stelt aan de veiligheid van de wedstrijden zijn hoger dan bij de voetbalwedstrijden die normaal gesproken op de grasmat van de Johan Cruijff ArenA worden gespeeld. “Dat komt vooral omdat het om een eindtoernooi gaat, met een vol schema waarin wedstrijden elkaar in rap tempo opvolgen. Het is dus van belang dat de wedstrijd op het geplande tijdstip op een veilige en gastvrije manier plaatsvindt en de bezoeker een onvergetelijke tijd heeft. Daar bereiden we ons zo goed mogelijk op voor. Over de concrete maatregelen die we nemen, doen we echter geen uitspraken.”
Toernooi geeft extra impuls
De belangrijkste verschillen tussen de UEFA-wedstrijden en reguliere Nederlandse voetbalwedstrijden hebben te maken met de grote bezoekersstromen en de tijdelijke infrastructuur rond de evenementen. “In en rond het stadion worden diverse tijdelijke constructies en faciliteiten geplaatst die allemaal beveiligd moeten worden. Denk aan de wagens en bekabeling die straks zorgen voor de uitzending van de beelden van de wedstrijden. Daarnaast wordt er rondom het stadion een soort evenemententerrein gecreëerd. Verder komen er naar verwachting vanuit heel veel landen bezoekers naar ons stadion – en niet iedereen is bekend met het gebied. Mogelijk zitten er ook mensen bij die geen toegangskaartje hebben kunnen bemachtigen. Het wordt dus een mooie uitdaging om te zorgen dat al deze stromen goed en veilig verlopen.”
“Het mooie aan het UEFA-toernooi is dat het ons een extra impuls geeft om stappen te zetten met onze eigen doelen”, zegt Hegen. “De eisen en wensen van de UEFA proberen wij op te pakken op een manier die past bij onze locatie en bij de stad Amsterdam. Tot de eisen van de UEFA behoren bovendien ook zaken die we zelf al wilden oppakken en die nu in een stroomversnelling raken.”
Snel omschakelen
Een extra uitdaging voor de Johan Cruijff ArenA is dat kort na de laatste EK-wedstrijd (op 27 juni) alweer een volgend grootschalig evenement op de agenda staat: op 4 juli staat het stadion in het teken van het dance-event Sensation. “We zullen dus heel snel omschakelen van een internationaal sportevenement naar een groot dance-event. De verschillen tussen het gebruik van het stadion zijn dan enorm en dat betekent dat onze veiligheidsorganisatie flexibel moet zijn.” Op een dergelijke omschakeling is het stadion volledig ingericht: de Johan Cruijff ArenA is al vanaf de allereerste dag multifunctioneel en voortdurend in ontwikkeling. “Er verandert elke dag wel iets en dat vraagt om continue aandacht voor vernieuwing en de daarmee samenhangende beleidsaanpassingen.” LD//
Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd in Veiligheid 80, eerste kwartaal 2020
