Bedrijfshulpverlening is in de wereld van de zorg een taakveld met uitdagingen en knelpunten. Want de werkdruk is hoog, menskracht en middelen zijn schaars en vrijwel alle beschikbare tijd gaat op aan patiënten- en cliëntenzorg. Hoe kun je dan toch een goed functionerende bhv-organisatie draaiende houden en bedrijfshulpverleners vakbekwaam houden? Het was een van de gespreksthema’s tijdens de eerste klankbordsessie ‘Bhv in ziekenhuizen’, die op vrijdag 11 april plaatsvond op initiatief van het NIBHV.
In gesprekken met de zorgsector die het NIBHV regelmatig voert, kwam naar voren dat zorginstellingen behoefte hebben aan kennis delen met elkaar. NIBHV pakte deze handschoen op en nam het initiatief voor het organiseren van klankbordsessies.
Het Haaglanden Medisch Centrum trad op als gast voor de allereerste klankbordsessie voor eindverantwoordelijken bhv van ziekenhuisorganisaties. Een dag om te brainstormen over gezamenlijk ervaren uitdagingen en knelpunten én om te leren van de oplossingen van collega’s. Want bijna alle ziekenhuizen hebben met hetzelfde type vragen en uitdagingen te maken wat betreft de continuïteit en paraatheid van hun bhv-organisaties. En misschien zijn ergens in de branche al oplossingen bedacht waarmee ook collega’s hun voordeel kunnen doen.
Kennismaking en netwerkvorming
Deelnemers aan de klankbordsessie kijken met tevredenheid terug op de eerste landelijke klankbordsessie, die zeker een vervolg zal krijgen. Omdat het de eerste keer was dat collega’s uit alle delen van het land op deze schaal met elkaar om de tafel gingen, lag de focus vooral op kennis maken en het verkennen van mogelijkheden voor verdere structurele samenwerking.
Twee sprekers gaven een inleiding op de thema’s om met elkaar in gesprek te gaan. Paul Toonen van het NIBHV vertelde over de organisatorische uitdagingen voor bhv-organisaties en de rol van een bedrijfsnoodorganisatie met First Responders BNO. René Hagen, emeritus lector brandpreventie, belichtte het thema brandveiligheid in ziekenhuizen. Daarna waren er brainstormsessies over de thema’s in kleinere groepen en daar werden al snel de eerste afspraken gemaakt tussen collega’s om elkaar vaker op te zoeken en elkaar te steunen met hun kennis en ervaring. Zo werd de basis gelegd voor een kennisnetwerk van bhv-functionarissen in de ziekenhuissector.
Behoefte aan kennisdeling
Pieter Tramper, adviseur bhv van het Adrz Ziekenhuis in Goes, ziet de meerwaarde van regelmatig contact met collega’s over bhv-organisatiethema’s. In twee richtingen: informatie ophalen bij de collega’s, maar ook eigen ervaringen spiegelen en delen.
“Hier hebben we echt behoefte aan”, zegt Tramper. “Zo’n acht jaar geleden was er ook al een initiatief vanuit de ziekenhuiswereld om een landelijk overlegplatform voor bhv op te zetten, maar door drukke agenda’s en gebrek aan tijd kwam dat nooit goed van de grond. Later is voor de zorg in Zeeland ook een poging gedaan om een soort klankbordgroep van de grond te krijgen, maar ook die eerste bijeenkomst kreeg geen structureel vervolg. Heel goed dat het NIBHV nu het voortouw heeft genomen voor een nieuw platform voor kennisdeling.”
“Ik zie grote meerwaarde voor zo’n collegiale klankbordgroep”, vervolgt Tramper. “Het mooie is dat je met collega’s uit alle landsdelen en uit alle typen ziekenhuizen aan tafel zit. Klein en groot, algemeen en academisch. Samen hebben we heel veel kennis over uiteenlopende vraagstukken. Het is ook goed om zo’n sessie iedere keer in een ander ziekenhuis te organiseren, zodat je een goed beeld krijgt van de dagelijkse werksituatie van collega’s en hoe zij zaken organiseren en knelpunten verhelpen.”
Van bhv naar First Responder
Pieter Tramper vertelde tijdens de klankbordsessie zelf hoe het Adrz Ziekenhuis de effectiviteit van de bhv-organisatie heeft vergroot. Het Adrz valt met circa 400 bedden in de categorie middelgrote ziekenhuizen en ontstond in 2010 na een fusie van verschillende Zeeuwse ziekenhuisorganisaties.
Pieter Tramper: “Recent hebben wij onze bhv-organisatie omgevormd tot First Responder BNO, om een beter op ons risicoprofiel toegesneden bedrijfsnoodorganisatie te realiseren. De NIBHV-presentatie over First Responder BNO tijdens de klankbordsessie was voor mij de bevestiging dat we daarmee de juiste keuze hebben gemaakt. Binnen onze organisatie zijn we in staat om relatief veel oefen- en trainingsmomenten te organiseren en we hebben eigen instructeurs die zijn geworteld in de ziekenhuisorganisatie. Ik was benieuwd of andere ziekenhuizen dat ook doen of dat zij gebruik maken van externe aanbieders en hoe de voor- en nadelen van die keuzes zich ten opzichte van elkaar verhouden. Ik hoop dat deze sessie een vervolg krijgt, want er zijn veel onderwerpen waar we met elkaar over kunnen sparren om van elkaar te leren.”
Iedere bhv-organisatie is anders
Maar leren van elkaar en het benutten van goede ideeën en visies van anderen in de branche heeft wel zijn grenzen, stelt Manuel Langendoen, hoofd bhv en instructeur van het Albert Schweitzer ziekenhuis in de Drechtsteden. De ziekenhuisorganisatie telt zo’n 4000 medewerkers en heeft drie locaties: in Dordrecht, Zwijndrecht en Sliedrecht. Elke locatie heeft een eigen bhv-organisatie, met een gezamenlijke sterkte van rond de 100 personen. Langendoen noemt als een van de uitdagingen voor de bhv-organisatie de beschikbaarheid en paraatheid van de bhv tijdens nacht- en weekenddiensten, wanneer de personele capaciteit in het ziekenhuis lager is.
Langendoen: “Het zijn vestigingen van verschillende omvang en verschillende specialisaties, wat je ook terugziet op landelijk niveau. Iedere ziekenhuisorganisatie is anders en dat geldt dus ook voor hun bhv- en bedrijfsnoodorganisaties. Het delen van kennis en ervaringen is goed, maar door die verschillen kun je situaties en oplossingen uit het ene ziekenhuis niet een-op-een kopiëren naar de praktijk van een ander ziekenhuis. Maar dankzij die organisatieverschillen heb je wel een heel breed palet aan ideeën, visies en ervaringen. Iedereen kijkt op zijn eigen manier naar een probleem en naar oplossingen, waardoor je tot een nieuw perspectief voor je eigen organisatie kunt komen.
“Ik vond de klankbordsessie heel zinvol, vooral als podium om collega’s uit het land samen te brengen”, concludeert Langendoen. “Ik heb collega’s van andere ziekenhuizen in de regio ontmoet en we hebben al afgesproken dat we elkaar vaker in kleiner comité gaan ontmoeten om over gezamenlijke thema’s te spreken.”
Weerbaar tegen crises
Een van de thema’s waar het Albert Schweitzer ziekenhuis mee aan de slag gaat is ‘weerbaarheid en crisisbestendigheid’. Die opgave ligt er voor de hele Nederlandse samenleving, maar in het bijzonder voor de zorg aan zieken, ouderen en andere kwetsbare groepen: een vitaal dienstverleningsproces binnen de samenleving.
Manuel Langendoen: “We zijn nog eens extra op scherp gezet door de langdurige stroomuitval in Spanje en Portugal, waardoor ook zorginstellingen werden getroffen. We waren al bezig met een project om de continuïteit van onze processen bij uitval van vitale voorzieningen beter te regelen en de gebeurtenissen in Spanje en Portugal maakten nog eens duidelijk met welke uitdagingen je te maken krijgt bij zo’n langdurige noodsituatie. Grondige voorbereiding op zo’n scenario, technisch, organisatorisch en logistiek, is complex en daarom is het bij uitstek een thema waarop we via kennisdeling met elkaar naar slimme oplossingen kunnen zoeken.”
Capaciteit slim inzetten
Slimme oplossingen worden ook gezocht binnen de bhv-organisatie van de Anna Zorggroep. De zorgorganisatie is actief in de regio Geldrop en biedt ziekenhuiszorg, sportzorg en woon- en verpleegzorg voor ouderen. In totaal werken bij Anna Zorggroep zo’n 2900 vaste medewerkers en 335 vrijwilligers.
“Die variatie in zorgprocessen betekent ook dat we een grote variëteit in bhv-organisaties hebben, legt bhv-coördinator en afdelingsmanager logistiek Govert van de Mosselaar uit. “Want een ziekenhuisomgeving, met kwetsbaardere patiënten, omgeven door apparatuur in een ziekenhuisbed, stelt andere eisen aan de bhv dan een woonzorgcentrum. Vooral in de woonzorgvoorzieningen is het continu op peil houden van de capaciteit en paraatheid van de bhv een uitdaging. Dat heeft ook met schaalgrootte te maken, hoor ik van collega’s tijdens de klankbordsessie. Grotere ziekenhuisorganisaties hebben doorgaans meer mogelijkheden om hun bhv goed te organiseren, inclusief de opleidings- en trainingsmomenten, dan kleinschalige locaties met relatief weinig personeel.”
Tijdens de klankbordsessie vertelde Govert van de Mosselaar aan collega’s hoe de Anna Zorggroep dit vraagstuk wil oplossen: “We hebben in één gemeente drie kleinere zorglocaties op relatief korte afstand van elkaar. We onderzoeken nu of die locaties elkaar kunnen ondersteunen door bij een incidentmelding gebruik te maken van elkaars capaciteit. Dat moet technisch via ons alarmeringssysteem voor bhv’ers op te lossen zijn. Zo sta je samen sterk in een situatie waarin één locatie onvoldoende bhv-capaciteit heeft voor bijvoorbeeld een ontruiming.”
Klankbordsessie smaakt naar meer
Govert van de Mosselaar kijkt positief terug op de klankbordsessie, die wat hem betreft smaakt naar meer. Want de mogelijkheden voor collegiaal contact om kennis te delen, moeten optimaal worden benut. “We hebben hier al ervaring mee opgedaan door een gezamenlijke overleggroep voor Brabantse ziekenhuizen op bhv-gebied, maar ook op facilitair en logistiek gebied. Voor bedrijfshulpverleningsthema’s was zo’n overleg er landelijk nog niet, maar ik ben na de klankbordsessie wel gestimuleerd om met collega’s in het land een soortgelijk overleg voort te zetten voor bedrijfshulpverlening en noodorganisaties.”
“Het is een goed model om gezamenlijk vakinhoudelijke kennis bij elkaar te brengen”, besluit Van de Mosselaar. “Ik merkte tijdens de bijeenkomst in Haaglanden Medisch Centrum dat de collega’s er ook zo in staan. Belangrijk vind ik dat iedereen heel gemotiveerd was. Ze namen niet deel aan de sessie omdat ze er door hun organisatie naartoe waren gestuurd, maar omdat ze vanuit hun vakkennis oprecht gemotiveerd waren om samen te zoeken naar oplossingen voor vraagstukken waarmee we allemaal te maken hebben in de ziekenhuiswereld.”