Bij de naam Feyenoord denken de meeste mensen aan de voetbalclub uit Rotterdam. En bijna iedereen weet ook dat de club zijn thuiswedstrijden speelt in Stadion Feijenoord, beter bekend als De Kuip. Minder bekend is dat het twee aparte entiteiten betreft, wat de nodige uitdagingen met zich meebrengt voor de veiligheidsorganisatie. Bernard Gerritsma en Wouter Jansen van de afdeling Veiligheid zijn hiervoor verantwoordelijk, waarbij hun uitgangspunt is dat ook bedrijfshulpverlening een gezamenlijke taak is.
Ga je mee naar ‘t stadion, naar de ploeg van rood en wit
Je zoekt een plaatsje in de zon waar je zo gezellig zit
Kijk ze komen op het veld, een gejuich uit duizend kelen
Man, je staat ervan versteld als die sterrenploeg gaat spelen
Dan is alles wat je hoort: het lied van Feyenoord
Op wedstrijddagen betreden de spelers van Feyenoord onder de klanken van dit bekende lied het veld van De Kuip. Maar die duizend kelen zijn er in werkelijkheid meestal zo’n 47.500. Om een evenement met zoveel bezoekers in goede en vooral veilige banen te leiden wordt de inzet gevraagd van gemiddeld zo’n 500 mensen, variërend van stewards tot beveiligers, medisch personeel en verkeersregelaars. Verantwoordelijk hiervoor is de afdeling Veiligheid, die onder leiding staat van safety & security manager Bernard Gerritsma. “Ik werk al geruime tijd binnen het veiligheidsdomein van het voetbal. Bij Feyenoord werk ik voor zowel de club als het stadion. De veiligheid in ons stadion is een breed begrip en er komt veel bij kijken. Kort samengevat is onze afdeling verantwoordelijk voor de integrale veiligheidszorg van club en stadion en zijn wij met name op veiligheidsgebied verantwoordelijk voor de wedstrijdorganisatie van de wedstrijden van Feyenoord.”
Verschillende entiteiten
Die 500 benodigde mensen zijn overigens niet in dienst van club of stadion. Gerritsma legt uit hoe dit is georganiseerd: “Van oudsher kenden we de entiteiten stadion Feyenoord NV en Feyenoord Rotterdam NV, dat is het voetbalbedrijf. Later is daar de Security Management Group (SMG) bij gekomen als dochteronderneming van het stadion. De afdeling Veiligheid werkt vanuit een gemeenschappelijke operationele organisatie voor club en stadion, waarbij in de uitvoering van alle veiligheidstaken gebruik wordt gemaakt van de SMG. Dan heb je het over wedstrijddagen, andere evenementen in De Kuip, maar ook de dagelijkse gang van zaken in het stadion en bij de club.”
In cijfers ziet dat plaatje er vervolgens zo uit: de afdeling Veiligheid bestaat uit twee functionarissen, de SMG heeft een vaste staf van 14 medewerkers, en voor de wedstrijden en evenementen worden flexwerkers ingezet die op afroep beschikbaar zijn.
Matchday! Waar is de bhv?
Maar waar is op een wedstrijddag de bhv? Gerritsma: “We maken een duidelijk onderscheid tussen matchdays en non-matchdays, of wel tussen de event organisatie en de daily business. Op wedstrijddagen besteden we alles uit bij SMG. Zij leveren de medical services die zorgen voor basic en advanced life support. En hun stewards en beveiligers zijn doorgaans bhv getraind. Alleen is niet iedereen bhv-gecertificeerd, maar dat is ook geen harde eis van ons.”
En ook al dekt dit de lading als het gaat om bhv op wedstrijddagen, toch plaatst Gerritsma een kritische kanttekening. “In de huidige steward-opleiding zijn de theoretische en praktische trainingen voor levensreddend handelen, ontruimen, en brandbestrijding opgenomen. Onderwerpen die in elke bhv-opleiding aan de orde komen. Alleen, de stewards krijgen er geen bhv-certificaat voor. Dat is jammer en ik zou er daarom voor willen pleiten om stewards die bhv getraind zijn toch ook dat bhv-certificaat te verlenen.”
Non-matchday bhv
Na dit warme pleidooi van Gerritsma is het tijd om de bhv-organisatie nader te bekijken. Wouter Jansen, veiligheidscoördinator op de afdeling Veiligheid en “voor het stadion vraagbaak als het gaat om veiligheid, arbo en bhv” schetst hoe deze er op de zogenaamde non-matchdays uitziet. De afdeling Veiligheid is dan verantwoordelijk voor de bhv-organisatie op de verschillende locaties van club en stadion. Het betreft de kantoren in en bij het stadion, trainingscomplex 1908, sportcomplex Varkenoord, en de fanshops in de stad.
De bhv-organisatie bestaat uit 50 getrainde en gecertificeerde bhv’ers, vertelt Jansen. Hij vervolgt: “Elke werklocatie heeft een ploegleider, die aanspreekpunt en feitelijk hoofd bhv is voor de betreffende locatie. Op elke locatie vervult de receptie of portiersloge de centrale functie als het gaat om bhv. In geval van een incident moet de eerste melding op dat centrale punt binnenkomen. Daarvoor maken we gebruik van een speciale applicatie: Safesight. Onze bhv’ers hebben deze op hun telefoon geïnstalleerd . Met de app kunnen we zien welke bhv’ers beschikbaar zijn, kunnen wij ze aansturen, en uiteindelijk kunnen er ook rapportages mee worden gemaakt.”
Overigens vervalt deze zogenaamde non-matchday bhv-organisatie op wedstrijddagen. Jansen licht dit toe: “Vaak zijn deze bhv’ers wel aanwezig en kunnen zij indien nodig handelend optreden. Maar in de planning houden we geen rekening met ze, want zoals Bernard al uitlegde beleggen we op wedstrijddagen de bhv-taken bij SMG als uitvoerende partij.”
Motivatie en bewustzijn
De afgelopen coronaperiode heeft ook op de bhv-organisatie van Feyenoord grote impact gehad. Niet alleen doordat er mensen zijn vertrokken, maar ook omdat alles ruim twee jaar heeft stilgelegen. Jansen: “We moeten er nu niet alleen voor zorgen dat de vaste bhv-organisatie weer op peil wordt gebracht qua aantallen, maar ook de mensen die zijn gebleven weer activeren en enthousiasmeren. Maar ze reageren opvallend enthousiast nu we bhv weer onder de aandacht brengen. Ter illustratie: onlangs hebben we mensen via intranet opgeroepen zich als bhv’er aan te melden. Daarbij appelleerden we aan het belang van bhv, dat het een belangrijke functie is, en dat je je collega’s kunt helpen in geval van nood. Dat leverde 20 aanmeldingen op. Daarmee ben ik erg blij en het zegt wel iets over de motivatie van de mensen.”
Helaas is er soms ook een incident nodig om het belang van bhv duidelijk te maken, vertelt Gerritsma. “Dat hebben we vorig jaar zelf ervaren, toen tijdens een personeelsbijeenkomst een collega onwel werd en uiteindelijk is overleden. Dat heeft enorme impact gehad en bij veel collega’s de ogen geopend voor het belang van bhv.”
“Maar het is onze verantwoordelijkheid als afdeling Veiligheid om continu dit bewustzijn te creëren”, vervolgt Jansen. “Daarom besteden we in onze interne nieuwsbrief altijd aandacht aan veiligheid en bhv. En we bieden online trainingen aan, waarvoor we onze bhv’ers stimuleren om deze te volgen.” Gerritsma vult aan: “We zijn wat mij betreft nog wat te reactief, maar we werken er hard aan om ervoor te zorgen dat veiligheid een vaste waarde wordt binnen onze organisatie. Dat is en blijft lastig, omdat het geen core business is.”
Ontruimen van een stadion
Nu de bhv-organisatie na corona weer op peil is, ligt voor Jansen de focus op implementatie en gebruik van de bhv-app. “Het is belangrijk dat alle bhv’ers de app op hun telefoon hebben geïnstalleerd en weten hoe te handelen bij een melding. De komende tijd wil ik ermee oefenen aan de hand van een fictieve melding en met een rollenspel.” Gerritsma vult aan: “We bouwen weer op met wat kleinere oefeningen. Maar ik wil binnenkort ook een grootschalige ontruimingsoefening doen, waarbij iedereen daadwerkelijk het pand uit moet en naar de verzamelplek gaat. Dat is er de afgelopen jaren niet van gekomen.”
De hamvraag is dan natuurlijk: hoe oefen je de ontruiming van een vol stadion? Gerritsma: “Dat is lastig te oefenen. Daarom knippen we het op in kleinere stukjes. Op wedstrijddagen trainen we bijvoorbeeld onderdelen van bepaalde plannen met de mensen die er zijn. Maar soms moet je ook op dit terrein een grootschalige oefening draaien met de hele calamiteitenorganisatie, inclusief hulpdiensten. De laatste keer hebben we dat table top gedaan in het World Port Center. Toch wil ik ergens in het komende jaar een multidisciplinaire oefening draaien samen met de veiligheidsregio, brandweer, politie en ambulancediensten, waarbij we een situatie vergelijkbaar met een wedstrijddag nabootsen. Dat doen we dan met figuranten, want daadwerkelijk oefenen op een wedstrijddag met een vol stadion dat krijg je niet voor elkaar.”
Gezamenlijke taak
Voor de komende tijd hebben Gerritsma en Jansen voldoende ambities met de bhv-organisatie, waarbij zij echter wel een aantal uitdagingen voorzien. Allereerst benoemt Jansen de in alle sectoren gevoelde personeelstekorten: “Voor de dagelijkse bhv-organisatie valt dat vooralsnog mee en is het wel op te lossen, maar met name voor wedstrijddagen is het een uitdaging om voldoende mensen beschikbaar te hebben.”
“Een andere uitdaging is en blijft het om mensen enthousiast te maken voor bhv”, vult Gerritsma aan. “En als ze eenmaal bhv’er zijn is het van belang ze bewust te maken van hun taken en verantwoordelijkheden. Bijvoorbeeld dat ze ervoor zorgen dat in hun deel van het stadion de verbandtrommels gevuld zijn, zodat ze de middelen hebben in geval ze daadwerkelijk moeten handelen. We leggen dat nadrukkelijk bij ze neer en maken duidelijk dat dit niet alleen de verantwoordelijkheid is van de afdeling Veiligheid. Tegelijkertijd moeten zij ons wel blijven triggeren met zaken die hen opvallen. Door die wisselwerking houd je mensen betrokken bij de bhv-organisatie en maak je duidelijk dat het een gezamenlijke taak is. En dat is een schone taak, maar niet een die je kunt verwaarlozen.” AdK//
Foto’s: Twelve Photographic Services, Guido Pijper
