Kinderen tot veertien jaar – en dan met name baby’s en peuters – belanden relatief vaak bij de huisarts of op de Spoedeisende Eerste Hulp. Wat zijn de meest voorkomende letsels bij kinderen? En wat zijn de wettelijke regels in de kinderopvang voor eerste hulp aan deze groep?
Jonge kinderen – onderzoekend en impulsief als ze zijn – zijn kwetsbaar; ze vormen een kwart van de bezoekers van de Spoedeisende Eerste Hulp. Vooral brandwonden, vergiftiging, verstikking en verdrinking komen vaak voor bij kinderen tussen de 0 en 14 jaar oud. Binnen deze leeftijdsgroep zien we dan weer vooral uitschieters in de categorie baby’s en peuters (0-4 jaar). Niet alleen thuis zit een ongeluk in een klein hoekje; ook op scholen, sportclubs en op de opvang kan er zomaar iets gebeuren waardoor een kind zich verwondt.
De 5 meest voorkomende ongevallen
Valongevallen, brandwonden, vergiftiging, verstikking en verdrinking: dat zijn de ongevallen die het vaakst voorkomen bij kinderen tot en met veertien jaar.
Vallen
Vallen van de trap, een stoel, een commode, een fiets of een speeltoestel: ruim de helft van alle ongevallen met kinderen heeft te maken met vallen, waarbij vooral een val van de trap vaak voorkomt. Een val kan leiden tot een botbreuk of kneuzing, maar ook tot een hersenschudding of zelfs hersenletsel.
Brandwonden
Ook brandwonden komen vaak voor; elk jaar belanden 1.600 kinderen van nul tot en met veertien jaar na een verbrandingsongeval op een SEH-afdeling. Driekwart van de verbrandingsongevallen wordt veroorzaakt door een hete vloeistof of damp; bijna een kwart wordt veroorzaakt door verbranding aan een heet voorwerp.
Vergiftiging
Een andere veelvoorkomende oorzaak van letsel is vergiftiging; het is de oorzaak van 20 procent van alle ongevallen met kinderen. Jaarlijks komen gemiddeld 1.500 kinderen tussen de nul en vier jaar in een ziekenhuis terecht als gevolg van een vergiftiging. Ruim vier op de tien vergiftigingen die leiden tot een ziekenhuisopname, worden veroorzaakt door geneesmiddelen en narcotica; ruim een kwart komt door vergiftiging door voedingsmiddelen en giftige planten. Een op de tien SEH-behandelingen ten slotte komt door een vergiftiging door schoonmaak- of poetsmiddelen.
Verstikking
Verstikking treedt op wanneer kleine objecten vast komen te zitten in de keel of de luchtwegen blokkeren. Verstikking (inclusief verslikking, verhanging en beknelling) is in Nederland de belangrijkste doodsoorzaak bij kinderen tot vijf jaar als gevolg van een ongeval. De juiste handelingen bij verstikking kunnen vaak iemands leven redden. Daarom is het van belang dat ouders en werknemers in de kinderopvang leren wat ze moeten doen bij een verstikking.
Verdrinking
Na verkeersongevallen staat verdrinking in Europa op de tweede plaats bij ongevallen met kinderen tot negentien jaar, met meer dan vijfduizend sterfgevallen per jaar. Vooral kinderen tot vijf jaar vormen een groot risico; al in een laag water van enkele centimeters kan een kind het bewustzijn verliezen. Na vier tot zes minuten kan een kind al onomkeerbare hersenbeschadiging oplopen. In ongeveer negen op de tien verdrinkingsgevallen was er een ouder of verzorger aanwezig die moest opletten, maar die net even was afgeleid.
Andere oorzaken van letsel
- Elektrocutie.
- Dieren- en insectenbeten.
- Gereedschap.
- Chemische producten en bestrijdingsmiddelen.
Certificaat verplicht
De cijfers tonen het overtuigend aan: het is belangrijk dat ouders, maar ook mensen die met kinderen werken goed voorbereid zijn op ongelukken en ongevallen. Niet voor niets zijn werkgevers in de kinderopvang sinds 1 januari 2018 wettelijk verplicht om er – in het kader van de Wet Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang (IKK) – voor te zorgen dat er in de kinderopvang en peuterspeelzalen altijd minimaal één volwassene aanwezig is met een geldig en geregistreerd certificaat voor het verlenen van eerste hulp aan kinderen. Ook moeten instellingen voor kinderopvang en peuterspeelzalen hun veiligheids- en gezondheidsbeleid vastleggen, met daarin een beschrijving van de voornaamste risico’s met grote gevolgen voor de (brand)veiligheid en gezondheid van de kinderen, hoe de risico’s ingeperkt kunnen worden, en hoe te handelen zodra er sprake is van letsel of brand.
Brancheorganisaties in de kinderopvang sporen hun leden aan om hun medewerkers een cursus Eerste Hulp werken met kinderen te laten volgen. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft NIBHV aangewezen als een van de certificerende instanties. Het NIBHV-certificaat staat in de lijst van geregistreerde certificaten in de Regeling Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Ook is het NIBHV-certificaat, net als Eerste Hulp aan Kinderen van het Oranje Kruis, een geldig EHBO-certificaat voor de gastouderopvang. AdK//
Dit artikel is oorspronkelijk is gepubliceerd in Veiligheid 76, eerste kwartaal 2019
