Eerste bedrijfsdeskundigen gecertificeerd

Op 28 juni zijn de eerste zeven bedrijfsdeskundigen gediplomeerd. Zij volgden de door Kappetijn Safety Specialists (KSS) en NIBHV ontwikkelde gecertificeerde opleiding. Daarmee staan zij bij bedrijfscalamiteiten steviger in de schoenen als liaison tussen de bedrijfsnoodorganisatie en het crisismanagement van de overheid. Met deze solide opleiding wordt de functie bedrijfsdeskundige stilaan ‘volwassen’.

Het decor voor de vierdaagse opleiding en de diploma-uitreiking was de Van Nelle fabriek in Rotterdam. De zeven deelnemers zijn afkomstig uit de meest uiteenlopende bedrijfstakken: van een aardappelzetmeelfabriek tot een scheepswerf voor luxe jachten en een productiebedrijf voor hijskabels. Zoveel bedrijven, zoveel risicoprofielen en continuïteitsdilemma’s, zoveel mogelijke incident- en crisisscenario’s. Daar hebben bedrijven hun eigen interne noodorganisaties voor, met meer of minder gespecialiseerde bedrijfshulpverleners. Én een eigen crisismanagementteam op directieniveau. Maar één functie in bedrijfsnoodorganisaties kwam er tot dusver qua functieprofiel en vakbekwaamheidseisen wat bekaaid vanaf: de bedrijfsdeskundige. Met de ontwikkelde opleiding kan de kwaliteit van die onmisbare schakel bij incidenten en calamiteiten beter worden geborgd.

Lange geschiedenis

De groep bedrijfsdeskundigen die op 28 juni ‘afstudeerde’ was de eerste samengestelde klas via ‘open inschrijving’, maar daar gaat al een lange geschiedenis van ontwikkeling en groei aan vooraf. Kees Kappetijn van KSS en NIBHV bleken onafhankelijk van elkaar al enige jaren zoekende naar een opleidingskader voor de zogenaamde ‘level 3’ functionaris in de crisismanagementorganisatie van bedrijven. Gaandeweg het traject kwamen ze elkaar tegen en trokken samen op, waarbij een functieprofiel met functie-eisen en bijbehorend curriculum met lesmateriaal werden ontwikkeld. NIBHV borgde de kwaliteit van de opleiding met een certificeringskader, dat bedrijven de zekerheid geeft van een goed onderbouwde en vakkundige opleiding van hun crisismanagers, waarop ze in noodsituaties kunnen vertrouwen.

‘Missing link’

Kappetijn: “In mijn carrière als adviseur voor het bedrijfsleven, viel het mij telkens op dat een belangrijke schakel in de keten van bedrijfsnoodorganisaties onvoldoende was ingevuld. Voor de bedrijfsdeskundige, die bij noodsituaties de spin in het web is, zowel binnen het bedrijfscrisismanagement als in de contacten met de hulpdiensten en crisisteams van de overheid, was meestal wel een piketregeling om de paraatheid te borgen. Maar nergens was formeel vastgelegd wat zo’n functionaris precies moet kunnen en hoe hij of zij daarop via opleiding en training diende te worden voorbereid.”

Kappetijn zag dat als een ‘missing link’ in de keten van het bedrijfscrisismanagement. Want een bedrijfsdeskundige, als liaison in het crisismanagement, krijgt bij een incident of calamiteit heel veel op zijn bordje. “Het is de grote regelaar in de interne organisatie, die moet nadenken over schadebeperking en bedrijfscontinuïteit via nood- of uitwijkvoorzieningen en ook de belangen van het bedrijf moet vertegenwoordigen bij de externe hulpverlening en het overheidscrisismanagement. Ga d’r maar aan staan, dan moet je goed beslagen ten ijs komen.”

Maatwerk en generiek

Gaby van Melick en Casper Dollekamp van KSS hebben in nauwe samenwerking met NIBHV een compleet en afwisselend programma voor de opleiding bedrijfsdeskundige verwerkt in een generiek curriculum voor een vierdaagse opleiding.

In de opleiding zijn ervaringen verwerkt van enkele eerder gegeven maatwerktrainingen voor bedrijfsdeskundigen van diverse bedrijven, waaronder Avebe in Noord-Nederland en NRG in Petten.

De bedrijfsgerichte component blijft, want naast de algemene lesstof over de functie-inhoud en benodigde vaardigheden voor de rol, zijn ook trainingen met meerdere praktijkcasussen geënt op bedrijfsgebonden scenario’s onderdeel van de opleiding. Met name onderwijskundig is de opleiding verder versterkt, met een gedegen lesplan, eisen voor docenten en helder geformuleerde eindtermen. Dat was nodig om de opleiding certificeerbaar te maken.

Paul Toonen, opleidingskundig adviseurbij NIBHV, die gesprekpartner was voor KSS tijdens de ontwikkeling van de opleiding, ziet dat de opleiding een duidelijke behoefte bij bedrijven invult, maar hij benadrukt dat de opleiding bedrijfsdeskundige geen eenmalige exercitie moet zijn: “We krijgen veel positieve respons van de deelnemers, onder andere over de manier waarop de inhoud aansluit bij het risicoprofiel en de behoeften van het bedrijf. De opleiding is geen eenvormig blok, maar biedt altijd ruimte voor maatwerk. Wel is de basis voor iedereen generiek, wat betreft algemene vaardigheden en kennis om de rol van bedrijfsdeskundige goed te kunnen vervullen. Ik vond het bij deze opleiding mooi om de feedback te zien die de deelnemers elkaar gaven. Ze steken veel op van elkaars kennis en ervaringen. En ik zag mensen ook groeien in hun rol. Mensen die van nature geneigd zijn direct in de handelingsreflex te schieten bij een gebeurtenis, leerden gaandeweg het traject zich structureel een beeld en oordeel van een incident te vormen en op basis daarvan betere besluiten te nemen. Een mooi proces. Belangrijk is nu dat de deelnemers die kennis en kunde ook uitdragen binnen hun bedrijf en dat de kennis door middel van bijscholing ook wordt bijgehouden. Die vraag hebben we al gekregen.”

Eigen dynamiek

Ook NIBHV-directeur Koos Pulleman spreekt bij de diploma-uitreiking de hoop uit dat de opleiding zijn eigen dynamiek krijgt en binnen de bedrijven tot vervolgacties leidt. Pulleman: “Dit is een sterk operationeel gerichte opleiding, waarin functionarissen echt actief aan de slag moeten. Als voorbereiding op daadwerkelijke noodsituaties waarin ze al die opgedane kennis en vaardigheden echt in de praktijk moeten gaan brengen. Ik roep jullie allemaal op om met jullie bedrijfsnoodorganisaties praktisch te gaan oefenen in scenario’s, om de ervaring verder op te bouwen.”

Diploma-uitreiking

Dan het hoogtepunt van 28 juni: de uitreiking van de diploma’s waarvoor de deelnemers zich vier dagen in het zweet hadden gewerkt. Kees Kappetijn reikte de papieren uit. Casper Dollekamp, die samen met zijn collega’s Gaby van Melick en Dick van Roosmalen als docent voor de groep stond, complimenteerde de deelnemers met de geleverde inspanningen en de bereikte resultaten: “We hebben jullie allemaal een ontwikkeling zien doormaken gedurende de afgelopen dagen. Mensen met verschillende achtergronden en verschillende karakters en werkzaam bij heel uiteenlopende bedrijven. Het was voor sommigen echt een ontdekkingsreis om zich de benodigde vaardigheden en denkpatronen voor een bedrijfsdeskundige eigen te maken. Ieder deed dat op zijn en haar eigen manier. Door deze leerervaring zijn jullie betere bedrijfsdeskundigen geworden.”

Ervaringen

En hoe denken de gecertificeerde functionarissen daar zelf over? Eric Raad van Avebe in Foxhol beaamt de meerwaarde van een opleiding in een gemengde groep: “Het was prettig dat ik tijdens de opleiding kon sparren met collega’s van andere bedrijven. Leerzaam om te ervaren hoe mensen in een andere bedrijfsomgeving met andere risico’s hun rol als bedrijfsdeskundige invullen. Met die kennis kun je elkaar voeden en versterken. Ik heb veel aan deze opleiding gehad. De opgedane ervaringen kan ik ook in mijn dagelijkse job als teamleider logistiek en kwaliteit toepassen. Voor mijn nevenfunctie als calamiteitencoördinator, die ook de functie bedrijfsdeskundige heeft, heeft de opleiding zeker een steviger basis gelegd.”

Een heel ander type bedrijf is Royal van Lent Ship Yard, alias ‘Feadship’ in Amsterdam. Namens dit bedrijf sloot HSE-manager Jolanda Coobs aan bij de lesgroep bedrijfsdeskundige. Zij is ook Hoofd bhv. Coobs: “Bij mijn vorige werkgever wilde ik al graag bedrijfsdeskundige worden. Ieder bedrijf heeft zijn eigen uitdagingen bij noodsituaties, in termen van het beperken van de impact van een calamiteit en het beschermen van de bedrijfsbelangen. Een scheepswerf kent een heel specifiek risicoprofiel, waar de situatie rond een schip in aanbouw elke dag verandert. En geen schip is ook hetzelfde. Dat is iets om rekening mee te houden voor de bhv-organisatie, maar zeker ook voor externe hulpverleners die het bedrijf, de risico’s en processen niet goed kennen. Als bedrijfsdeskundige heb je daarin een belangrijke rol te spelen. Voor mij was de opleiding in die zin een eyeopener, dat ik vanuit mijn karakter geneigd ben reflexmatig te handelen, terwijl een crisismanagementrol ook vraagt om goede beeld- en oordeelsvorming. Dat reflexmatig handelen heb ik hier afgeleerd; in die zin is de opleiding ook een confrontatie met jezelf en met je kenmerkende eigenschappen.”

Operationeel manager Enzo Visser van hijskabelfabrikant Hendrik Veder Group, beziet het belang van zijn opleiding in relatie tot de recente groei en uitbreiding van het bedrijf: “Het is belangrijk dat je bij een calamiteit een goede afstemming hebt met externe hulpdiensten en autoriteiten. Gelukkig hebben we niet veel ervaring met incidenten, maar als je ervoor komt te staan en dan merkt dat je kennis en vaardigheden mist om je rol goed op te pakken, ben je te laat. Daarom ben ik blij dat ik deze opleiding heb gevolgd, zodat ik mijn collega in dubbelfunctie goed kan ondersteunen bij noodsituaties. Het is een rol met verantwoordelijkheid, voor het waarborgen van de bedrijfscontinuïteit tijdens, maar vooral ook ná een calamiteit. Want als de brandweer en andere hulpverleners hun spullen hebben ingepakt en zijn vertrokken van het terrein, begint het voor ons pas.” RJ//