Volgens de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) heeft ongeveer een kwart van de horecamedewerkers te maken met gevaarlijke situaties op het werk. Wat zijn de uitdagingen en oplossingen voor de bedrijfshulpverlening?
Bedrijfshulpverlening vloeit voort uit de Arbowet en geldt dan ook voor alle organisaties en ondernemingen in Nederland. Net als in andere sectoren zetten ook bedrijfshulpverleners in de horeca zich in om situaties die gevaar opleveren voor de veiligheid en gezondheid van medewerkers en gasten te voorkomen en te beperken, en daarmee letsel en schade tegen te gaan.
“Horeca draait om werken met én voor mensen. Een horecamedewerker bedient in zijn werk veel verschillende mensen als gast. Dat geeft een eigen dynamiek, die anders is dan in min of meer besloten werkomgevingen zoals kantoren”, zegt de woordvoerder van Koninklijke Horeca Nederland (KHN), over de specifieke omstandigheden waarin bhv’ers in de horeca werken. KHN is de grootste horecabrancheorganisatie van het land, en vertegenwoordigt ruim 218.000 horecaondernemers en daarmee zo’n 390.000 horecamedewerkers.
KHN deelt via de website actuele en praktische informatie over hoe je de bhv in de horeca kunt organiseren. Zo worden horecaondernemers met personeel met een scan ondersteund om op basis van de risico-inventarisatie- en evaluatie (RI&E) een ontruimingsplan vast te stellen en bhv’ers aan te stellen en op te leiden.
Specifieke risico’s voor de horeca
Eén van de risico’s die KHN signaleert op het vlak van bhv heeft te maken met de werkplekken en werktijden in de horeca. Hoe regel je bhv als personeel op locatie werkt, zoals in de catering? Of wat is er nodig als er in een hotel ‘s nachts geen medewerkers aanwezig zijn?
“KHN ziet natuurlijk het belang van (arbeids)veiligheid, gezondheid en welzijn van medewerkers. De interactieve rapportages van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA, zie kader) leveren goede inzichten in de risico’s en aandachtspunten. We zijn dan ook blij dat er sinds mei een nieuwe RI&E voor de horeca is, die door de vakbonden is erkend”, aldus de woordvoerder van KHN.
Risicobewustzijn is essentieel
“Het blijft een uitdaging om ondernemers te inspireren om de RI&E periodiek uit te voeren, en om met medewerkers regelmatig het gesprek aan te gaan over arbeidsveiligheid, voorzorg en de maatregelen die nodig zijn als zich wat voordoet”, aldus KHN over de uitdagingen voor de bhv in de horeca. “Maar we zijn ervan overtuigd dat het belangrijk is om horecaondernemers hiervoor een positieve stimulans te geven en te inspireren. Anders bestaat het risico dat bhv wordt gezien als iets dat je voor de bühne doet, of dat je met een aantal verplichte lijstjes afvinkt.”
“Horecaondernemers zijn zich niet altijd bewust van de risico’s die ontstaan als de bhv niet goed is geregeld”, vult Carolien Tollenaar aan. Tollenaar is algemeen directeur bij Stichting Bedrijfshulpverlening Nederland, de grootste erkende opleider en adviseur op het gebied van veiligheid en bedrijfshulpverlening. Ze staat ook aan het hoofd van Stichting Horeca Onderwijs (SHO), dat cursussen en incompany trainingen aanbiedt op het terrein van sociale hygiëne, drank- en voedselveiligheid en bedrijfsveiligheid. “Als je niet zelf een incident hebt meegemaakt dan is het vaak moeilijk om in te schatten wat de mogelijke impacts van onveilige arbeidsomstandigheden zijn – en hoe groot de noodzaak van doordachte preventie en een goede bedrijfshulpverlening is.”
Sectorspecifieke bhv-opleidingen voor de horeca
Waarom is het belangrijk dat er bhv-opleidingen zijn die zijn toegespitst op de horecabranche? “In sectorspecifieke trainingen kunnen we nauwkeuriger aandacht besteden aan de concrete situaties en de actuele risico’s die er spelen”, vertelt Max van den Akker, docent-trainer van SHO. Hij noemt als voorbeelden de aandachtspunten bij ontruimingen en de risico’s in horecakeukens. “Bhv’ers in de horeca moeten bijvoorbeeld veel weten over snij- en brandwonden als gevolg van het gebruik van keukenapparatuur. We besteden ook ruime aandacht aan de verplichte informatie over de juiste omgang met apparatuur, zoals de schoonmaak van keukenapparaten en de inzet van brandblussers. Een brandblusser wordt nogal eens weggewerkt in een kast, of er staat een plant op omdat het anders niet gezellig staat. Maar je moet er natuurlijk wel goed bij kunnen. En sowieso moet een blusapparaat uiteraard op een logische plek hangen, zodat bhv’ers het snel kunnen pakken bij een incident.”
Tollenaar voegt toe: “Een terugkerend thema in onze in-company opleidingen voor de horeca is bijvoorbeeld het taalgebruik op de werkvloer. Wat is er nodig om medewerkers die geen Nederlands spreken op de hoogte te brengen van de regels? Welke termen moet iedereen kennen, en wat zijn de juiste vertalingen daarvan?”
Een ander issue dat veel ter sprake komt in bhv-opleidingen voor de horeca heeft te maken met de steeds veranderende situaties in onder andere restaurants en cafés. “In horecagelegenheden komen dagelijks veel gasten over de vloer die je doorgaans niet persoonlijk kent. Dat is heel anders dan op een kantoor met vaste medewerkers en een beperkt aantal bezoekers. Het oefenen van ontruimingen is in de horeca daardoor ingewikkeld”, licht Van den Akker toe. Tollenaar vult aan: “In bedrijven waar regelmatig personeelswisselingen zijn, is ook een voortdurende alertheid nodig. Vertrekt er een bhv’er? Hoe zorgen we dan voor vervanging? Hoe organiseren we daarvoor de vereiste opleiding?”
Bhv samen oefenen en herhalen
Tollenaar merkt dat cursisten de deelname aan horecaspecifieke bhv-opleidingen zeer waarderen. “We horen vaak van deelnemers dat ze het fijn vinden om bij elkaar te komen om praktijkhandelingen te oefenen én om ervaringen te delen. Een training draait niet alleen om nieuwe vaardigheden leren, maar ook om de emotionele verwerking van incidenten. Waar heeft de bhv de toegevoegde waarde laten zien? Waar ging het mis omdat de bhv niet op orde was?”
Tollenaar benadrukt het belang van jaarlijkse herhalingstrainingen. “Een eenmalige opleiding is onvoldoende. Je hebt een herhaling nodig om je kennis actueel te houden. Een NIBHV-erkende opleiding zorgt bovendien dat je echt met praktijkverrichtingen aan de slag gaat. Dat is essentieel, want je leert bhv pas echt door het te dóen, niet door de theorie te horen.”
Bhv is basisvoorwaarde voor succes in de horeca
Horecaondernemers zijn logischerwijs vooral bezig met de core business: gastvrij genieten. Een onderwerp zoals bhv staat daardoor niet vanzelfsprekend hoog op de agenda. Van den Akker: “Wij benadrukken dat bhv op de werkvloer een basisvoorwaarde is voor een succesvolle onderneming. Met een alcoholwetvergunning of een SVH Diploma Sociale Hygiëne ben je er als horecabedrijf simpelweg niet: je moet ook rekening houden met de regels van de Arbowet. Door via trainingen en voorlichting een worst-case scenario te laten zien, wordt duidelijk wat de gezondheidsschade en financiële gevolgen kunnen zijn als je de RI&E niet goed oppakt. Je hebt te maken met de vereisten van verzekeraars en met het aansprakelijkheidsrecht. Maar je wilt toch ook geen letselschade op de werkvloer, of een slecht imago als een toezichthouder ontdekt dat de arbeidsveiligheid niet goed is geregeld?”
Bhv in de horecapraktijk
“Ik vind bhv zelf ontzettend belangrijk en ik vind het daarom ook niet vervelend of lastig om te organiseren”, reageert Roy Huijbers. Hij is sinds 2015 eigenaar van tapasrestaurant ‘t Zusje in Sint-Oedenrode, en volgt momenteel de cursus Leermeester Horeca bij SHO. “Er komen gemiddeld 800 gasten per week bij ons over de vloer, dus er gebeurt wel eens iets. Ik zou het mezelf nooit vergeven als er iets misgaat en ik niet zou weten wat we moesten doen. Alle acht leidinggevenden in mijn vestiging zijn bhv’er en volgen jaarlijks een herhalingstraining. Ook zij vinden het fijn om te weten hoe ze moeten handelen bij een calamiteit. Het geeft een vertrouwd gevoel om alles goed te regelen.”
Er zijn in Nederland 32 vestigingen van franchiseketen ‘t Zusje. Drie vestigingen in de regio Brabant, waaronder ‘t Zusje in Sint-Oedenrode, organiseren gezamenlijk de jaarlijkse herhalingstrainingen via een incompany programma. Huijbers: “We werken met concrete voorbeelden vanuit onze eigen praktijk en volgen de lessen in de vertrouwde omgeving van onze locaties. Iedereen heeft wel eens iets meegemaakt. Het is heel leerzaam om de voorbeelden van de werkvloer in een veilige setting met collega’s te bespreken. De theorie wordt door medewerkers wel eens als saai ervaren. Maar het gebruik van praktijkvoorbeelden maakt mensen echt enthousiast om de kennis en vaardigheden verder op te krikken – elk jaar opnieuw.” LD//
